Zdrowie serca — jak o nie dbać?

Zdrowie serca jest szalenie ważna kwestią, ponieważ jego dobry stan i prawidłowa praca są kluczowe dla utrzymania życia oraz dobrego stanu zdrowia. Mięsień sercowy wpływa na funkcjonowanie ustroju, ponieważ jest centralnym organem organizmu, odpowiedzialnym za pompowanie krwi, która dostarcza tlen i składniki odżywcze do wszystkich tkanek i narządów.

Według WHO choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią poważny problem zdrowotny na całym świecie — są główną przyczyną przedwczesnej śmierci. Najczęściej rozpoznawane patologie to:

• zawał serca,
• nadciśnienie tętnicze,
• niewydolność serca,
• migotanie przedsionków,
• udar mózgu,
• miażdżyca,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• kardiomiopatia,
• tętniak aorty.

Ponieważ zdrowie serca jest ważne, dobrze jest mieć świadomość, czego mięsień sercowy nie lubi. Na pewno:

• nadmiernego spożycia alkoholu, który podnosi ciśnienie krwi,
• palenia papierosów, ponieważ uszkadza ono naczynia krwionośne, zwiększa ryzyko miażdżycy, zawałów serca i udarów,
• narażenia na toksyny, smog i zanieczyszczenia środowiska.

Dostrzega się także negatywny i silny wpływ stresu na zdrowie serca (chroniczny stres podnosi poziom kortyzolu i ciśnienie krwi, co obciąża organ). Do problemów z sercem może również prowadzić brak odpoczynku i zbyt mała ilość regenerującego snu oraz siedzący tryb życia (brak ruchu sprzyja nadciśnieniu i chorobom serca, ale również nadwadze i otyłości, które również nie są sprzymierzeńcami układu krwionośnego).

W kontekście zdrowia serca dużo mówi się także o diecie, zwłaszcza o niepożądanym nadmiarze soli (prowadzi do zatrzymywania wody w organizmie, podnosi ciśnienie krwi, obciąża serce), tłuszczów trans i tłuszczów nasyconych (podnoszą poziom "złego" cholesterolu (LDL), biorą udział w tworzeniu blaszek miażdżycowych w tętnicach).

Jak dbać o serce po 50., ale i na każdym innym etapie życia? Przede wszystkim starać się wyeliminować bądź kontrolować czynniki ryzyka chorób serca. To nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, palenie papierosów, otyłość i nadwaga, cukrzyca, siedzący tryb życia, nieodpowiednia dieta, stres i przewlekłe napięcie, nadużywanie alkoholu, bezdech senny, stan zapalny w organizmie.

Trzeba również uważać na sygnały ostrzegawcze problemów z sercem, takie jak:

• zawroty głowy lub omdlenia,
• ból w klatce piersiowej (uczucie ucisku, gniecenia, pieczenia),
• ból pojawiający się przy wysiłku, ustępujący w spoczynku (dusznica bolesna),
• trudności w oddychaniu,
• szybkie lub nieregularne bicie serca (kołatanie),
• zmęczenie i osłabienie bez wyraźnej przyczyny,
• zimne poty,
• ból promieniujący do ramienia, szyi, szczęki lub pleców.

W przypadku problemów z sercem czy układem sercowo-naczyniowym, ale i chcąc im zapobiegać, trzeba wykonywać regularne badania kontrolne dla zdrowia serca.

Zdrowe serce — badania

Aby trzymać rękę na pulsie, warto wykonywać różne badania profilaktyczne bądź kontrolne: zarówno specjalistyczne, jak i obrazowe czy laboratoryjne, które zleca lekarz (POZ lub kardiolog). To zwykle proste procedury medyczne, które mogą pomóc w diagnozowaniu chorób serca, monitorowaniu stanu zdrowia oraz ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego.

Podstawowe, nieinwazyjne badania kardiologiczne to EKG, ECHO serca (inaczej echokardiografia), próba wysiłkowa i MRI serca oraz badania laboratoryjne z krwi, które pomagają ocenić zdrowie serca i układu krążenia.

Warto ocenić lipidogram (profil lipidowy obejmuje takie parametry jak cholesterol całkowity, cholesterol LDL (tzw. "zły" cholesterol), cholesterol HDL (tzw. "dobry" cholesterol), trójglicerydy), CRP, troponiny, D-dimery, homocysteinę, glukozę na czczo, ferrytynę i transferrynę oraz elektrolity (sód, potas, magnez, wapń).

Dieta dla serca

Aby dbać o układ krwionośny, warto postawić na dobrze zbilansowaną, urozmaiconą dietę wspierająca zdrowe serce (najlepsze diety na zdrowe serce to dieta śródziemnomorska i dieta DASH).

Dobrze, by w codziennym jadłospisie były obecne wartościowe produkty zawierające ważne substancje odżywcze, w tym białka, zdrowe węglowodany (ich źródłem są kasze i produkty pełnoziarniste) oraz zdrowe tłuszcze (ich źródłem są ryby, orzechy, oliwa z oliwek). Ważne są także minerały i witaminy, szczególnie antyoksydanty. Ich źródłem są owoce i warzywa.

Najzdrowsze owoce na serce są bogate w antyoksydanty i polifenole (borówki, maliny, truskawki, jeżyny, granat), błonnik i flawonoidy (jabłka), resweratrol (winogrona), zdrowe tłuszcze (awokado), potas (banany) i witaminę C (cytrusy, kiwi).

Najzdrowsze warzywa na serce są bogate w błonnik, antyoksydanty i witaminę K (brokuły), magnez, potas, żelazo i przeciwutleniacze (szpinak sałata, rukola), likopen (pomidory), witaminę C i antyoksydanty (papryka, zwłaszcza czerwona),

Jakie suplementy wspierają zdrowie serca?

Myśląc o zdrowiu serca, dobrze jest rozważyć suplementację. Warte uwagi są kwasy tłuszczowe omega-3 (EPA i DHA), koenzym Q10 (CoQ10), magnez, witamina D, witamina K2 i potas. Przed zastosowaniem ich warto skonsultować się z lekarzem.

Zdrowie serca — higieniczny tryb życia

Co lubi serce? Nie tylko racjonalną dietę, ale i zdrowe nawyki. Ważny dla niego jest również regenerujący sen (około 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku w nocy), brak stresu, odpoczynek dzienny i regularna, umiarkowana aktywność fizyczna.

Dobre ćwiczenia na poprawę zdrowia serca to spacerowanie, marszobiegi, bieganie, pływanie, jazda na rowerze, aerobik, taniec. Istotne jest również unikanie używek: palenia oraz nadużywania alkoholu oraz kofeiny. Pomocne są także techniki relaksacyjne, takie jak medytacja lub głębokie oddychanie, które wyciszają, relaksują oraz pomagają obniżyć ciśnienie.

Co jest dobre na serce — domowe sposoby

Dla zdrowia serca istotne są też domowe sposoby na wsparcie serca. Poleca się picie zielonej herbaty oraz naparów ziołowych, które poprawiają krążenie i wzmacniają serce (np. z głogu) oraz soku z granatu lub buraków, ponieważ poprawiają krążenie i obniżają ciśnienie krwi bądź wody z cytryną i miodem, co wspiera zdrowie naczyń krwionośnych i obniża cholesterol.