Stres - objawy, rodzaje, wpływ na zdrowie

Stres to stan napięcia psychicznego, który definiowany jest w różny sposób. Z biochemicznego punktu widzenia oznacza nadmierną produkcję przez nadnercza hormonu stresu — kortyzolu. W terminologii medycznej funkcjonuje jako zaburzenie homeostazy wywołane czynnikiem psychologicznym lub fizycznym. W psychologii przez stres rozumie się dynamiczną relację adaptacyjną i stan obciążenia systemu regulacji psychicznej.

Podsumowując stres jest stanem psychicznym, istotą którego jest reakcja organizmu na wydarzenia lub emocje, która mobilizuje do działania, ale i zakłóca równowagę, często przekraczając zdolność radzenia jednostki ze stresorem.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Rodzaje stresu

Niezależnie od podejścia i definicji, specjaliści wyróżnili trzy rodzaje stresu:

• ostry (pojawia się nagle, często jako reakcja na jednorazowe wydarzenie),
• epizodyczny ostry (występuje regularnie w powtarzających się stresujących sytuacjach),
• przewlekły.

Stres przewlekły jest długotrwały, miewa związek z trwałą trudną sytuacją. Jest groźny, ponieważ może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Co powoduje stres chroniczny? Do najczęstszych przyczyn stresu zalicza się choroby, żałobę, problemy rodzinne, problemy z pracą, brak czasu lub pieniędzy czy rozwód.

Stres, gdy jest umiarkowany, działa mobilizująco. W sytuacji, gdy stan napięcia trwa długo bądź pojawia się często, ma negatywny wpływ na zdrowie.

Długotrwały stres może prowadzić do pogorszenia zdrowia fizycznego, w tym rozwoju wielu nieprawidłowości i schorzeń. Jakie choroby powoduje stres? Jest ich wiele, od bezsenności, przez choroby sercowo-naczyniowe (np. nadciśnienie, choroby serca, udar mózgu, zawał serca, choroba wieńcowa) i autoimmunologiczne (np. choroba Hashimoto), po stan wyczerpania i obniżenia odporności (co zwiększa podatność na infekcje).

Stres może również oddziaływać negatywnie na zdrowie psychiczne, zwiększając ryzyko depresji, nerwicy lękowej czy wypalenia zawodowego.

Jak stres wpływa na procesy starzenia?

Stres przyspiesza również procesy starzenia, skracając żywotność komórek, co prowadzi do szybszego pojawiania się oznak starzenia. To nie tylko zmarszczki, zmiana owalu twarzy czy utrata elastyczności i jędrności skóry, ale i obniżona sprawność organizmu oraz problemy zdrowotne typowe dla starszego wieku.

Przewlekły stres - objawy

Stres, gdy trwa długo, prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych. Jak objawia się przewlekły stres? Jakie są jego skutki?

Objawy chronicznego stresu to:

• napięcia mięśniowe,
• dolegliwości bólowe,
• podwyższone ciśnienie tętnice,
• przyspieszony oddech,
• częste infekcje,
• zaburzenia cyklu miesiączkowego i bezpłodność,
• otyłość i insulinooporność,
• choroby układu pokarmowego, krwionośnego czy oddechowego.

Przewlekły stres wywołuje także objawy emocjonalne. To na przykład niestabilność emocjonalna, chandra, zaburzenia nerwicowe, niepokój i lęk, ataki paniki, poczucie samotności i izolacji czy trudności z koncentracją oraz pamięcią.

Reakcja organizmu na silny stres może manifestować się także jako nieumiejętność relaksu i odprężenia, skłonność do impulsywnych zachowań, unikanie kontaktów towarzyskich, kompulsywne jedzenie, obgryzanie paznokci, nadużywanie alkoholu czy zmniejszenie popędu seksualnego.

Nie ma jednego uniwersalnego sposobu radzenia sobie ze stresem. Istnieją jednak różne farmakologiczne (np. preparaty bez recepty i na receptę lekarską, które pozwalają pozbyć się napięcia), jak i naturalne metody łagodzenia stresu (np. techniki relaksacyjne na stres).

Jak sobie radzić ze stresem?

W sytuacji stresowej najważniejsze jest, by uspokoić oddech i skupić się na ćwiczeniach, takich jak liczenie wdechów, rytmiczne zaciskanie pięści, potrząsanie ciałem, skakanie. Pomóc może włączenie relaksującej muzyki czy zajęcie się czymś przyjemnym (np. malowanie obrazu, spacerowaniem, pracami porządkowymi w ogrodzie).

Jak przeciwdziałać stresowi?

Aby lepiej zarządzać stresem w przyszłości, warto zadbać o swoją kondycję psychiczną. W tym celu można medytować, wizualizować, ćwiczyć uważność, praktykować jogę, uprawiać sport. Ważne jest, by zadbać o odpowiednią ilość i wysoką jakość snu, racjonalną dietę. Nie mniej istotne jest, by pielęgnować relacje z rodziną, przyjaciółmi i znajomymi oraz dbać o równowagę działania i odpoczywania (work-life balance), zapewniając sobie codzienne czas na odpoczynek, pasje i relaks.