Czy resweratrol naprawdę wydłuża życie?

Resweratrol nie jest nową, nieznaną wcześniej cząsteczką. Substancję odkrył japoński chemik Michio Takaoka w korzeniach ciemiężycy wielokwiatowej (po łacinie: Veratrum grandiflorum) w 1939 roku. Wkrótce okazało się, że obficie występuje również w korzeniach rdestowca ostrokończystego (Reynoutria japonica, gatunek inwazyjny w Polsce) oraz w bardzo łatwo dostępnych czerwonych winogronach (w skórce i nasionach) i winie. Mniej zasobne w resweratrol są ananasy, czarne jagody, owoce i liście morwy oraz orzeszki ziemne.

Związek należy do rzadkiej i wciąż mało poznanej grupy stilbenoidów, którą włącza się do słynnych polifenoli, szeroko opisywanych i chwalonych ze względu na swoje liczne właściwości prozdrowotne. Resweratrol jest fitoaleksyną, czyli substancją produkowaną przez rośliny w sytuacji stresowej, na przykład niedoboru wody, uszkodzenia tkanek albo obecności szkodników. Oznacza to, że owoce winorośli chorującej, porażonej pleśnią lub zaatakowanej przez mączniaka będą znacznie bogatsze w ten składnik niż te z rosnących w idealnych warunkach.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Resweratrol wyizolowany i oczyszczony jest proszkiem przypominającym mąkę. Nie rozpuszcza się w wodzie, ale przechodzi do roztworów zawierających etanol, dlatego czerwone wino oraz niektóre nalewki ziołowe są wskazywane jako dobre źródła tego związku. Po podaniu doustnym, szybko się wchłania i metabolizuje, dlatego powinien być przyjmowany regularnie i długotrwale, aby mógł zacząć odpowiednio działać.

Przez wiele lat nie podejmowano badań większych nad resweratrolem, ale w latach 90. został wskazany – wraz z polifenolami – jako możliwe rozwiązanie "francuskiego paradoksu", a zatem korzyści zdrowotnych obserwowanych z umiarkowanego spożycia czerwonego wina. Wkrótce okazało się, że cząsteczki resweratrolu wykazują bardzo silne właściwości antyoksydacyjne, czyli zmiatające wolne rodniki.

To reaktywne formy tlenu i jeżeli nie zostaną odpowiednio zneutralizowane, mogą uszkadzać nasz materiał genetyczny oraz komórki, powodując silny, szkodliwy stres dla organizmu. Jednocześnie związek może tak modulować pracę komórek, iż stają się odporniejsze na wpływ wielu niekorzystnych czynników, w tym także promieniowania UV, dodatkowo pogarszającego wygląd i elastyczność skóry.

Obecność resweratrolu zakłóca przebieg mechanizmów zapalnych, hamując wytwarzanie tzw. eikozanoidów, które są niezbędne do pobudzenia, rozwoju i podtrzymania całego procesu. Badania laboratoryjne potwierdziły także działanie przeciwnowotworowe na wszystkich etapach rozwoju komórek zmutowanych i wadliwych. Ich prawidłowe funkcjonowanie zostaje zaburzone, a ich obumieranie przyspieszone. Ponadto wyraźnie zmniejsza się możliwość skutecznego unaczynienia guzów oraz zdolność do metastazy, czyli wytworzenia przerzutów, a więc przemieszczenia się nowotworu.

Największą sensację wzbudziły doniesienia o właściwościach przedłużających życie, które zaobserwowano w badaniach z udziałem grzybów oraz zwierząt rozmnażających się szybko i licznie. W 2003 roku po raz pierwszy poinformowano, iż kontakt drożdży z resweratrolem może wydłużyć czas ich życia nawet o 70%.

Z kolei muszki owocówki żywione genetycznie zmodyfikowanym ryżem zasobnym w resweratrol, żyły o połowę dłużej niż owady odżywiane standardowo. Pszczoły skarmiane syropem cukrowym z tym związkiem padały po 25 dniach, a te na zwykłym syropie – już po 20 dniach. Podobne rezultaty zaobserwowano u myszy: ich długość życia wydłużała się aż o 10 dni, jeżeli przyjmowały pokarm z resweratrolem. Wydaje się, ze efekty stopniowo maleją wraz z rozmiarami organizmu, więc trudno przewidywać ostateczne działanie w przypadku ludzi.

Obecnie uważa się, że efekt wydłużający życie to – przynajmniej częściowo – zasługa zdolności resweratrolu do pobudzania autofagii, czyli dosłownie "samozjadania". Każda komórka może usunąć i zniszczyć elementy oraz struktury funkcjonujące nieprawidłowo, ale tempo tego procesu zazwyczaj jest niskie, powolne. Przy obecności resweratrolu autofagia jest szybsza i wydajniejsza, co prowadzi do szybkiego rozkładu wadliwych białek czy organelli, mogących stać się w przyszłości problemem dla poprawnego funkcjonowania.

Inne wyjaśnienie, uzupełniające znaczenie autofagii, podkreśla wpływ resweratrolu na sirtuiny: białka występujące we wszystkich istot żywych. U człowieka występuje siedem sirtuin, od SIRT1 do SIRT7. Kontrolują i regulują przebieg kluczowych elementów procesu starzenia się: powstawania i obumierania komórek, naprawy DNA, odpowiedzi na stres czy przemianę materii.

Jeżeli sirtuiny wykazują niską aktywność, nasze wewnętrzne reakcje są słabe i nieskuteczne, a zatem dla nas skutki upływu czasu stają się wyraźniejsze i widoczniejsze. Resweratrol pobudza głównie SIRT1 i SIRT 6 – pierwsza kontroluje metabolizm oraz przebieg stanów zapalnych, druga wpływa na jakość materiału genetycznego.

Aby nie pozostawać w świecie teorii, przeprowadzono ponad 50 badań klinicznych dotyczących wpływu stosowania resweratrolu na funkcjonowanie poszczególnych organów i układów. Wydaje się, że największe korzyści osiągną osoby mające problemy z właściwą pracą mięśnia sercowego i układu krążenia: zaobserwowano działanie hipotensyjne (spadek ciśnienia tętniczego krwi), kardioochronne oraz poprawienie zdolność do skurczu i pracy przy obciążeniu wysiłkiem.

Osoby z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej i lipidowej, mogą oczekiwać spadku glikemii, zwiększenia roli endogennej insuliny oraz redukcji poziomu cholesterolu i trójglicerydów. Wątroba pracuje nieco efektywniej, a poziom enzymów wątrobowych ulega obniżeniu. Polepsza się przemiana materii, co skutkuje możliwością szybszej utraty wagi u pacjentów cierpiących na nadwagę lub otyłość.

Resweratrol sprzyja lepszemu zaopatrzeniu organizmu w tlen, co jest cenne nie tylko u sportowców, ale także dla osób podejmujących regularną aktywność fizyczną. Dolegliwości związane ze zwyrodnieniami stawów ulegają złagodzeniu, podobnie jak odczuwany ból.

Sprawniejsze krążenie mózgowe przekłada się na lepszą pracę mózgu, co sprzyja zachowaniu zdolności umysłowych i spowolnieniu postępu choroby Alzheimera. Lista potencjalnych korzyści jest długa: oceniano wpływ resweratrolu przy wrzodach, osteoporozie, niewydolności nerek, zespole policystycznych jajników, endometriozie oraz depresji – często osiągano zachęcające, pozytywne rezultaty.

W badaniach klinicznych resweratrol przyjmowano w formie tabletek lub kapsułek, ale w zależności od rodzaju doświadczenia, dawki bywały skrajnie odmienne. Pozytywne działanie na układ sercowo-naczyniowy może wywrzeć dawka 50-100 mg na dobę.

Większe dozy (100-200 mg) będą odpowiednie przy częstym ruchu i ćwiczeniach, natomiast przy zaburzeniach metabolicznych lub w chorobach otępiennych stosowano dawki rzędu 500-1000 mg na dobę. Jak często? Pierwsze rezultaty terapii można odnotować po 3-4 miesiącach (układ krążenia), ale w pewnych przypadkach (mózg) potrzeba nawet roku. Efekt profilaktyczny uzyskamy, gdy włączymy go na stałe do codziennej suplementacji po 30-35. roku życia, jednocześnie nie żałując sobie ciemnych winogron – i umiarkowanie – czerwonego wina.

Pamiętajmy, że magiczna tabletka nigdy nie powstanie. Najsilniejsze efekty zaobserwujemy wyłącznie wtedy, gdy zachowamy zdrową dietę i utrzymamy poprawny styl życia w spokojnym otoczeniu. Niestety, dla wielu to wciąż będzie dziecinne marzenie...

Źródło: mgr inż. Bartłomiej Byczkiewicz, Manuał Zielarski Bartłomieja Byczkiewicza