Osteoporoza — objawy, przyczyny i leczenie
Osteoporoza jest chorobą, która dotyka przede wszystkim kobiety po menopauzie. Jest podstępna, ponieważ długi czas nie daje objawów. Zdarza się, że prowadzi do poważnych złamań, które nie tylko obniżają jakość życia, ale i prowadzą do niepełnosprawności oraz utraty samodzielności. Jak jej przeciwdziałać i kontrolować?
Co to jest osteoporoza?
Osteoporoza to choroba szkieletu, istotą której jest zmniejszenie gęstości mineralnej kości i zaburzenia jej struktury oraz jakości, z czym wiąże się nadmierna podatność kości na uszkodzenie.
Skutkiem choroby są złamania kości występujące nawet po niewielkim urazie (tzw. złamania osteoporotyczne). Dotyczą one przede wszystkim kręgosłupa, kości przedramienia i szyjki kości udowej.
Osteoporoza — przyczyny
Wyróżnia się osteoporozę pierwotną, związaną ze starzeniem się układu szkieletowego i osteoporozę wtórną, będąca konsekwencją różnych chorób lub stosowania leków.
Osteoporoza pierwotna najczęściej rozwija się u kobiet po menopauzie (według danych zmaga się z nią co trzecia kobieta po klimakterium) oraz u mężczyzn w podeszłym wieku. Na jej wystąpienie wpływa jednak nie tylko wiek, ale także czynniki genetyczne.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Szukasz ćwiczeń idealnych? Naukowcy podpowiadają
Proces utraty gęstości i jakości kości jest naturalnie związany z wiekiem, niemniej rozwój choroby może przyspieszać wiele czynników ryzyka. To palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, mierna aktywność fizyczna, niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne ora nieodpowiednia dieta (głównie zbyt mała podaż wapnia i witaminy D, ale i innych witamin oraz minerałów).
Osteoporoza wtórna może być związana ze schorzeniem układu pokarmowego, które przebiega z zaburzeniami wchłaniania, zaburzeniami metabolicznymi i hormonalnymi (cukrzyca, przedwczesna menopauza, nadczynność tarczycy) czy inną chorobą. Do leków, które mogą powodować osteoporozę należą leki przeciwpadaczkowe, glikokortykosteroidy i heparyna.
Objawy osteoporozy - co warto wiedzieć?
Osteoporoza nazywana jest "cichą epidemią", ponieważ początkowo nie daje żadnych objawów. Gdy się rozwinie, dochodzi do mikrozłamań i złamań, na przykład kości długich. Typowe jest złamanie kości przedramienia, złamanie szyjki kości udowej oraz złamanie kręgów.
Ponieważ wiele uszkodzeń kręgów nie jest rozpoznawane, z czasem u osób starszych obserwuje się przewlekły zespół bólowy kręgosłupa, ale i obniżenie wzrostu, tak zwany wdowi garb (garbiene się) oraz problemy z poruszaniem.
Metody leczenia osteoporozy
Celem leczenia osteoporozy jest zapobieganie złamaniom kości i powikłaniom urazów oraz utrzymanie układu ruchu w możliwie najlepszej sprawności.
Kluczowa jest suplementacja wapnia i witaminy D (przy osteoporozie trzeba szczególnie rozważnie wybierać preparaty apteczne, biorąc pod uwagę ich skład) oraz stosowanie leków zmniejszających ryzyko złamań kości. Duże znaczenie ma aktywność fizyczna i dieta wspierająca zdrowe kości.
Jak zapobiegać osteoporozie?
Co robić, aby uniknąć zachorowania na osteoporozę? Najważniejsze jest stosowanie odpowiedniej diety i zadbanie o optymalną podaż wapnia, który jest niezbędnym składnikiem zdrowej kości oraz witaminy D, a także wyeliminowanie czynników ryzyka osteoporozy (warto zadbać o modyfikację przyzwyczajeń i prowadzenie zdrowego stylu życia).
Najlepszym źródłem wapnia jest mleko i jego przetwory, także wzbogacone płatki śniadaniowe i soki owocowe. Warto pamiętać, że niektóre produkty zmniejszają wchłanianie wapnia (np. szpinak i inne warzywa zawierające kwas szczawiowy, ziarna zbóż zawierające kwas fitynowy). W sytuacji, gdy pokrycie dziennego zapotrzebowania na wapń dietą nie jest realne, wskazane jest stosowanie preparatów wapnia.
Jeśli chodzi o witaminę D, która jest konieczna do utrzymania prawidłowego stężenia wapnia w organizmie, jej źródłem jest dieta oraz synteza skórna (witamina D jest wytwarzana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego). Niestety zarówno sięganie po tłuste ryby (np. śledź, makrela, sardynka), mleko i jaja czy zażywanie kąpieli słonecznych to czasem za mało. Z tego powodu od października do kwietnia zaleca się uzupełnianie witaminy D wraz z suplementami diety.
Ponieważ niedobór białka prowadzi do zaburzeń wchłaniania wapnia czy utraty masy kostnej, do utrzymania sprawności układu ruchu ważne jest także odpowiednie spożycie białka. Niekorzystny wpływ na organizm ma również niedobór witaminy C i witaminy K, magnezu oraz nadmiar sodu i fluoru.
Czy osteoporoza jest groźna?
Osteoporoza to groźna choroba, która może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Złamania kości mogą przyczynić się do nie tylko do bólu, dyskomfortu i obniżenia jakości codziennego funkcjonowania, ale i unieruchomienia, utraty mobilności i niezależności. Realny staje się też zanik mięśni, zwiększenie podatności na zakażenia i ryzyko przedwczesnej śmierci.
