Cholesterol a starzenie i zdrowie

Cholesterol a starzenie i zdrowie jest kwestią, nad którą powinny pochylać się nie tylko naukowcy i specjaliści, ale i każdy, komu zależy na dobrym życiu i zdrowym starzeniu się. Dlaczego?

Okazuje się, że choć cholesterol jest niezbędny do funkcjonowania ustroju, jego zbyt wysoki poziom ma zwykle negatywny wpływ na zdrowie oraz proces starzenia się organizmu. Dobra wiadomość jest taka, że można temu zapobiegać.

Cholesterol to steroidowy alkohol złożony z czterech hydrofobowych pierścieni steranu, ogona węglowodorowego oraz hydrofilowej główki – grupy hydroksylowej.

Substancja jest syntetyzowana w różnych tkankach, pełni w organizmie ważną rolę. Między innymi:

• jest składnikiem błon lipidowych, żółci i otoczki mielinowej komórek nerwowych,
• odpowiada za płynność błon komórkowych,
• uczestniczy w przekazywaniu sygnałów,
• pomaga w trawieniu tłuszczu,
• jest prekursorem syntezy witaminy D3 oraz hormonów steroidowych.

Biorąc pod uwagę różne kryteria, wyróżnia się cholesterol egzogenny (dostarczany z pożywieniem: tłuszczem oraz innymi produktami pochodzenia zwierzęcego) i endogenny (produkowany w organizmie), także cholesterol całkowity (ogólna ilość cholesterolu w ustroju), również "dobry" cholesterol (HDL) i "zły" cholesterol (LDL).

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Dobry cholesterol i zły cholesterol

"Dobry" cholesterol (HDL) pomaga usuwać nadmiar "złego" cholesterolu z naczyń krwionośnych. Dzięki temu jego odpowiednio wysoki poziom chroni tętnice przed odkładaniem się blaszek miażdżycowych i zmniejsza ryzyko chorób serca.

Nadmiar "złego" cholesterolu (LDL) jest niekorzystny dla zdrowia, ale i może być groźny. Substancja odkłada się bowiem na ścianach tętnic, tworząc blaszki miażdżycowe, które zwężają światło naczyń krwionośnych, co prowadzi do zmniejszenia elastyczności naczyń i zaburzeń krążenia. To prosta droga do miażdżycy, pogorszenia przepływu krwi do serca, zmniejszenie dopływ tlenu i składników odżywczych do narządów, wzrostu ryzyka zawału serca oraz udaru mózgu.

Dla zdrowia kluczowe jest utrzymanie niskiego poziomu "złego" cholesterolu i wysokiego poziomu "dobrego" (HDL). Dowiedziono, że to:

• wspomaga regenerację komórek i organizmu,
• wspiera tworzenie osłonek mielinowych i funkcje mózgu,
• stymuluje produkcję witaminy D i kwasów żółciowych, wchłanianie składników odżywczych i odporność,
• odgrywa kluczową rolę w zdrowiu serca i całego układu sercowo-naczyniowego.

Rola cholesterolu w zdrowiu serca

"Dobry" cholesterol jest szczególnie ważny dla układu krwionośnego: chroni mięsień sercowy oraz naczynia krwionośne, zmniejsza ryzyko miażdżycy, zawału i udaru.

Nadmiar cholesterolu LDL nie tylko przyspiesza odkładanie się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych oraz zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, ale i przyspiesza starzenie się układu sercowo-naczyniowego.

Cholesterol znacząco wpływa na starzenie się organizmu, zwłaszcza jeśli jego poziom jest nieprawidłowy przez dłuższy czas — dowodzi tego wiele badań naukowych.

Jak cholesterol wpływa na starzenie się organizmu? Przede wszystkim przyspiesza starzenie naczyń krwionośnych i mózgu, zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, ale spowalnia regenerowanie się tkanek oraz gojenie ran oraz skraca długość telomerów. Tym samym odpowiedni poziom cholesterolu ma pozytywny wpływ na zdrowie i długowieczność.

Skutki wysokiego poziomu cholesterolu na starość

Wysoki poziom cholesterolu u osób starszych może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, oznacza bowiem zwiększone ryzyko miażdżycy, problemy z krążeniem, bóle nóg, wydłużenie czasu regeneracji oraz pogorszenie funkcji nerek oraz mózgu oraz sprawności umysłowej, problemów z pamięcią i funkcjami poznawczymi.

Ponadto miażdżyca tętnic mózgowych, która jest ściśle związana z "wysokim cholesterolem", zwykle przyspiesza rozwój demencji oraz choroby Alzheimera. U osób starszych, zwłaszcza zmagającymi się z chorobami serca i cukrzycą typu 2, przewlekle podwyższony cholesterol jest czynnikiem ryzyka przedwczesnej śmierci.

Choć dostrzegany jest związek występowania problemów z wysokim poziomem "złego" cholesterolu z predyspozycjami genetycznymi, lekarze są zdania, że w kontrolowaniu jego poziomu pomóc może zmiana stylu życia, właściwa dieta i leki. Bardzo ważne są także regularne badania krwi.

Jak kontrolować cholesterol po 50. roku życia (choć warto to robić także wcześniej)? Wystarczy regularnie wykonywać badanie stężenia cholesterolu całkowitego, oznaczenie cholesterolu LDL, cholesterolu HDL i triglicerydów (profil lipidowy lub lipidogram).

Aby kontrolować poziom cholesterolu dietą, należy wyeliminować się z niej cukry i rafinowane węglowodany, także tłuszcze nasycone i trans (pochodzące np. z czerwonego mięsa, masła, pełnotłustych produktów mlecznych), przetworzonej żywności i smażonych potraw).

Ważne są tłuszcze nienasycone, czyli tak zwane zdrowe tłuszcze, obecne w oliwie z oliwek, orzechach, nasionach oraz tłustych rybach (np. łosoś, makrela). Dobrze jest także do jadłospisu wprowadzać błonnik pokarmowy, który pomaga zmniejszyć wchłanianie cholesterolu z jelit oraz sterole i stanole roślinne. Trzeba pamiętać o dużych ilościach warzyw, owoców oraz produktów pełnoziarnistych.

Aby obniżyć cholesterol naturalnie, warto postawić nie tylko na zmianę diety, ale i regularną aktywność fizyczną oraz kontrolę wagi, zarządzanie stresem. Istotne jest również rzucenie palenia i ograniczenie spożycia alkoholu. Warto także sięgać po suplementy diety na cholesterol oraz rośliny i zioła, takie jak kurkumina, zielona herbata, czosnek czy babka jajowata.